GİRİŞ: 

İnsan toplulukları, kavimler ve milletler, tarihin çeşitli safhalarında, peygamberler, veliler, filozoflar, düşünce adamları, şairler ve edipler tarafından aydınlatılmışlar; onların tebliğleri, sözleri, fikirleri yol gösterici, yüceltici, mutluluk verici ve medeniyetlerin kaynağı olmuştur.

İslam’la şereflenmiş halklar ve bizim milletimiz, Türkler de, köklü tarihimiz boyunca, içinden pek çok aydınlatıcı fikir ve gönül adamları yetiştirmiştir. Bu müstesna kişiler, özellikle toplumun karanlığa ve karamsarlığa doğru gittiği dönemlerde birer güneş gibi ufku aydınlatmışlar ve insanlara cesaret, atılım ve yükselme ruhu kazandırmışlardır.

Bilge Kağan’dan, Hoca Ahmet Yesevi’ye, Nakşibendi Hazretlerinden Mevlana ve Yunus Emre’ye, Hacı Bayram Veli’ye, “Dilde, Fikirde, İşte Birlik” diyen İsmail Gaspıralı’ya, Dr. Muhammed İkbal’den, İstiklal şairimiz Mehmet Akif ‘e kadar yüzlerce devlet adamı, mütefekkir, şair, kalem ve kelam erbabı İslam-Türk dünyasını aydınlattılar, cehalet ve esaretten kurtuluş yolunu gösterdiler.

Bu gün, bu aydınlatma ve aydınlanma hareketleri açısından İslam Dünyasına baktığımızda, gördüğümüz manzara maalesef bir “fetret devri”dir. Temiz ve serin sular gibi ruh ve fikir tarlalarımızı yeşerten kaynaklar gürlüğünü kaybetmiş, zayıflamıştır.

Ruh ve fikir dünyamızı parlatan aydınlığın soluk renklere dönüşmesinin, şüphesiz ki temel sebepleri vardır; Dünyevi heveslerin, hesapların benliğimizi istila etmesi, materyalist hedeflerin ön plana geçmesi ve “idealist” yönelişlerden uzaklaşma, “idealizm boşluğu” “pragmatik” dünya görüşünün yaygınlaşması gibi faktörlerin etkileri üzerinde durulup incelenebilir. Manalı tahliller yapılıp, neticelere varılabilinir.