Türkiye’nin Afrika’daki tarihi gönül coğrafyalarının başında gelen ülkelerden Sudan’da, iki yıla yakın bir süreden beri devam etmekte olan son İç Savaş’ın bittiği yolunda Bayram öncesi sevindirici haberler gelmişti. Başkent Hartum ve Omdurman gibi iki stratejik büyük şehir, Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) unsurlarından temizlenmiş olsa da, henüz HDK kontrolündeki dört eyalette ülkenin meşru ordusuna karşı direniş sürüyor. Bu olumlu haberler, Türkiye ve İslam Dünyasını sevindirse de; Afrika’nın (görünüşte fakir, aslında) çok verimli tarım ve hayvancılık potansiyeline, zengin altın ve diğer kıymetli madenlere sahip bu mazlum ülke Sudan’ın, iç savaş belasını atlatmada önemli bir aşamaya gelindiğini gösterse de, daha yapılacak çok iş olduğunu söylemek gerekiyor.
Bu analiz, Çin’in Orta Doğu’daki rolünün gelecekte nasıl şekilleneceğine dair bir çerçeve sunmak ve Muhtemel bir Türk & İsrail çatışmasında Ortadoğuda giderek etkinlik kazanmakta olan küresel bir aktör olması nedeniyle, nasıl bir politika izleyeceğine ilişkin hal tarzlarını ortaya çıkarmak veya tahmin etmek maksadıyla yapılmıştır.
Çin’in Orta Doğu siyaseti, ideolojik kaygılardan çok ekonomik ve jeopolitik çıkarlara dayalı pragmatik bir denge politikasına dayanıyor. ABD’nin aksine, bölgesel güçlerle askeri ittifaklar kurmak yerine ekonomik iş birlikleriyle nüfuz kazanmayı hedefliyor.
Çin’in bölge ülkelerine olan bakış açısını aşağıdaki ara başlıklar üzerinden değerlendirebiliriz.
Türkiye, 80’li -90’lı yılların “Eski Türkiye”si değildir. Savunma Sanayiinde yerlilik oranını %80’lere kadar getirmiş, ambargolardan çok fazla etkilenmeyecek şartları kazanmıştır. Ordusu dünyanın en başarılı ve güçlülük sırlamasında ilk 10’da yer almaktadır. SİHA ve İHA teknolojisinde Dünyanın ilk 4 ülkesi arasındadır. Büyük oranda içte ve dışta “Terörsüz Türkiye” stratejik hedefine ulaşmış durumdadır. 23 yıldır iktidarda olan AK Parti iktidarı Dünya ve Avrupa ülkeleri ile karşılaştırıldığında büyük kalkınma hamleleri gerçekleştirmiştir. Ordusu Azerbaycan / Karabağ’da, Libya’da ve Somali’de mağdur ve mazlum dindaş ve soydaşlarının imdadına koşarak, dengeleri değiştirmiştir. Aynı şekilde Türkiye, tarihi gönül coğrafyamız Balkanlarda, 1877-78, 1 ve 2. Balkan ve 1. Dünya savaşlarında kitlesel göçlere zorlanarak mağdur olan, soykırıma maruz kalan soydaş ve dindaşlarımız, devletimiz sayesinde yeniden kazanmış oldukları barış - huzur ve güven ortamının garantisi altındadır.
Türkiye’nin Suriye Arap Cumhuriyetinin bütünlüğünün sağlanmasında hem kendi güney sınırlarının güvenliğini kalıcı bir forma sokmak istemesi ve hem de, kendisine dost ve müttefik bir devlet yapısını kazanması yönünde, 61 yıllık zulüm ve baskı ile son 13 yıllık Baas Partisi & Esed Rejiminin açtığı yaraların tedavisi, maddi ve manevi yıkımın onarılması başta olmak üzere, ülkenin kendisini toparlamasını, kendisine müzahir dost bir komşu kazanmak için, ülkenin yüksek menfaatleri gereği, pragmatist ve mantıki bir dış politika izlemesi gerekiyor.
40 yılı aşkın bir süreden beri, Türkiye’ye maddi ve manevi büyük zararlar veren PKK /YPG ve DEAŞ gibi, batının ve Rusya’nın şeytani planlarının desteğiyle palazlanan terörist örgütlenmeler için mümbit bir ortam teşkil eden Suriye ve Kuzey Irak’ta, bu türden dış tehdidi ebediyen ortadan kaldırmak isteyen Türkiye için, bu durum varoluşsal bir Beka meselesidir.
Suriye'deki durum çok hızlı bir şekilde değişerek, Beşar Esad'ın hükümetinin karttan bir ev gibi çökmesine ve ordusunun kumdan bir kale gibi erimesine yol açtı. Alaviler'in Suriye'deki iktidarı ani bir şekilde sona erdi ve birçok kişiyi şaşırtan bir çöküş yaşandı. Geriye dönüp bakıldığında, birçok analist bunun kaçınılmaz olduğunu düşünüyor. Suriye'deki çatışma, özellikle 2011'deki Arap Baharı'ndan itibaren yıllarca kaynamakta olan bir durumdu.
Hedefleri, fikirleri ve motivasyonları farklı 10 insan bile bir araya gelip ortak bir kararda anlaşamazken bu kadar farklı düşünen, sayılarını bilemediğimiz kadar çok gruplu Suriye’li muhaliflerin bir araya gelmesi nasıl mümkün olabildi?
Bunu ancak Suriye coğrafyasına, oradaki aşiretlere, bölgenin sosyolojisine hakim, grupların ortak hedef ve motivasyonunu iyi bilen bir devlet aklı başarabilir. Bölgedeki Türkiye hariç tüm ülkelerin Suriye’deki istikrarsızlıktan nemalandığını, zayıf bir Esed’ın varlığından paylandığını bildiğimize göre bu devlet aklı Türkiye’den başkası olamaz çıkarımını yapabiliriz.
1948'deki kuruluşundan bu yana, İsrail sürekli olarak savaş suçları işlemektedir; bunlar arasında soykırım, etnik temizlik, kıtlık yaratmak amacıyla abluka, savaş silahı olarak açlık kullanma, Filistinlilerin geçim kaynaklarını yok etme ve Gazze'ye yönelik gıda ve insani yardım konvoylarına saldırılar yer almaktadır. Ekim 2023'ten bu yana bu suçlar katlanarak artmıştır. Savaş suçları, uluslararası ceza hukuku ve uluslararası insancıl hukuk da dahil olmak üzere uluslararası hukukun ihlalleridir. Tüm bu suçlar Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu, Filistinli Mülteciler için Birleşmiş Milletler Yardım ve Çalışma Ajansı (UNRWA), Uluslararası Adalet Divanı, Uluslararası Ceza Mahkemesi ve İnsan Hakları İzleme Örgütü (Human Rights Watch) gibi saygın uluslararası insan hakları örgütleri tarafından belgelenmiş ve kabul edilmiştir. Ancak bu, İsrail'i durdurmamaktadır çünkü İsrail, Amerika Birleşik Devletleri ve birçok Batı Avrupa ülkesi tarafından bu tür suçları işlemeye devam etmesi konusunda cesaretlendirilmektedir. Gerçekten de, bu ülkeler, Müslümanların devam eden soykırımını durdurmak istememektedir. Hatta birçoğu, İsrail'e diplomatik, mali ve askeri destek sağlayarak bu insanlık suçlarına ortak olmaktadır. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde yapılan görüşmelerde ateşkes için yapılan tüm çabaları engellemişlerdir. Özellikle Amerika Birleşik Devletleri bu duruma örnek teşkil etmektedir.
Müslüman dünyası birden fazla sorunla karşı karşıya, ancak bazı meseleler, örneğin Filistin – Gazze krizi ve Batılı ülkeler tarafından doğal kaynaklarının yabancı askeri işgali, birçok Müslüman ülke için varoluşsal zorluklar teşkil etmektedir. Gerçek şu ki, on yedinci yüzyılda Avrupa kolonizasyonuyla başlayan Batı egemenliği süreci, Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküşünden sonra hız kazanmıştır. Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküşüyle birlikte, yirminci yüzyılın başlarında, Müslümanlar birliği ve dayanışmayı kaybetmiş ve onlara birçok iç farklılık ve anlaşmazlığa rağmen güvenlik ve emniyet şemsiyesi sağlayan siyasi merkezlerini yitirmiştir.
İnsanlık tarihi, savaşlar ve çatışmalarla doludur ve bunun sonucunda insan hayatı kaybı, şehirlerin tahribatı ve geçim kaynaklarının yok olması gibi felaketler yaşanmıştır. Ancak, çoğu din ve medeniyet, savaşın dehşetlerini sınırlamayı ve kısıtlamayı amaçlayan felsefeler ve yasalar geliştirmeye çalışmıştır. İslam, silahlı çatışmaları düzenleyen sıkı kurallar koymuş, savaşan olmayan kişilerin, yaşlıların, kadınların ve çocukların öldürülmesini ve zarar görmesini tamamen yasaklamıştır. İslam, hatta hayvanların öldürülmesini, meyve ağaçlarının kesilmesini ve insanların geçimini engelleyen tahribatları da yasaklamaktadır. Dini veya ibadet yerlerinin zarar görmesi veya tahrip edilmesi de şiddetle yasaklanmıştır.
İsrail, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) tarafından derhal ateşkes çağrısına rağmen, Gazze'deki Filistinlilere karşı soykırım ve etnik temizlik uygulamaya devam ediyor. Ayrıca, Gazze'deki insanlara insani yardım ulaşmasını engellemek amacıyla ablukasını kullanıyor. İsrail, Gazze'deki 32 binden fazla masum Filistinliyi öldürdü ve yaklaşık yüz bin kişiyi yaraladı. Gazze harabe haline geldi ve yaşanamaz hale geldi. BMGK, uluslararası barış ve güvenliği sağlamakla sorumludur. BM ajansları, Gazze'yi insan yaşamı için uygun olmayan, insan yapımı bir felaket ve yıkım olarak tanımlamıştır.